Van de parel in het zuiden naar de parel van de duinen

Lief natuurdagboek,

Twee weken geleden ben ik naar het prachtige Zuid-Limburg afgereisd om een pareltje van een vlinder te ontmoeten: de veldparelmoervlinder. Na een lange reis vanaf station Arnhem naar Maastricht achter de rug te hebben, heb ik vanaf station Maastricht de OV-fiets gepakt en genavigeerd naar de Bemelerberg waar de betreffende vlinder vertoefd. Na een korte fietstocht onder de snikhete zon kwam ik aan bij een enorm grote heuvel die aan de voet bestaat uit een uitgestrekte mergelwand. Hier heeft men vroeger kalksteen uitgehouwen om stenen te kunnen produceren om vervolgens huizen te kunnen bouwen. Deze mergelstenen zie je bijna overal weer terug in de huizen in de dorpjes rondom Maastricht. Hier zag ik op sommige plaatsen grote gaten in de wand zitten, de zogenaamde mergelgrotten die weer een mooie thuisbasis kunnen bieden voor vleermuizen. Daarbovenop is een groene oase aan allerlei bijzondere planten en dieren te zien. Zo kwam ik tijdens het beklimmen van de heuvel al héél gauw de muurhagedis tegen die hier massaal voorkomt. Deze soort kent zijn oorspronkelijke leefomgeving in Maastricht waar die in gaten van de oude stadsmuur zichzelf kan voortplanten. Rondom Maastricht, waaronder bij de Bemelerberg, bevindt zich ook een grote populatie dus was het geen grote verrassing om deze soort tegen het lijf te lopen. Met de camera om mijn nek probeerde ik een foto te maken maar het beestje was zó schuw dat ik de foto nog even moest uitstellen. Verder de heuvel op kwam ik tal van bijzondere planten tegen die karakteristiek zijn voor kalkrijke ondergronden. Na het invoeren van wat planten vervolgde ik mijn tocht de berg op. Na flink wat zwoegen en zweten werd ik uiteindelijk beloond met een prachtig uitzicht op het dorpje Bemelen met in de verte de grote stad Maastricht. Iets meer ten zuiden van Maastricht zag je vanaf hier ook de schoorsteen uitsteken van de steengroeve bij de Sint-Pietersberg.

Toen ik eenmaal aankwam bij de locatie waar de veldparelmoervlinder het meest gemeld was, stuitte ik op een prachtig bloemenveld bestaande uit korenbloem, kamille, klaproos en andere nectarrijke bloemen. Werkelijk een paradijs voor allerlei soorten insecten. Toen ik nog even doorliep zag ik plots iets voorbijvliegen. Het was een tamelijk kleine vlinder met oranjetinten en toen wist ik gelijk dat ik mijn vlinder te pakken had. Het beestje ging jammer genoeg niet rustig zitten zonnen. In plaats daarvan was het druk aan het foerageren om ergens van de nectar te drinken. Een foto maken had geen zin en toen de vlinder eenmaal van mijn netvlies verdwenen was ben ik de rest van dit prachtig stukje natuur gaan verkennen. Na het zien van andere leuke plantjes en het bezoek aan de voet van de berg om een andere locatie van de vlinder te checken, ben ik weer naar het bloemrijke graslandje gelopen met als doel het maken van een foto. Hier postte ik een tijdje en het duurde niet lang of ik zag nu drie veldparels vliegen. Eentje ging op een gegeven moment op een plantje zitten en toen zag ik mijn kans schoon. Ik ben rustig richting het pareltje gelopen en deed mijn camera aan, ben gaan knielen en had na drie foto’s één goede, scherpe foto waar ik blij mee was. Helaas niet van de onderkant van de vleugels want dat vind ik persoonlijk het mooiste aan de vlinder om op de foto te nemen. Wél een mooie van bovenaf waarbij je de prachtige, kenmerkende oranje/zwarte tekening kan zien.

Zo gelukkig als ik was heb ik na het nemen van de foto nog een tijdje gewacht om een nóg betere foto te maken en het liefst van de onderkant. Dat is het perfectionisme dat ik bezit, altijd voor de mooiste foto gaan. Maar helaas was mij dit niet gegund. Voordat ik terug wilde lopen zag ik op een gegeven moment op wat houten palen van een afrastering een muurhagedis zitten die zich heerlijk ging opwarmen. Hier nam ik wat leuke shots van, die de dag méér dan geslaagd maakten.

De veldparelmoervlinder is een zéér zeldzame dagvlinder die zelfs in 1995 was verdwenen. Er werden af en toe zwervers gemeld op met name de Sint-Pietersberg. Sinds 2008 is er een populatie bijgekomen op de Bemelerberg. De jaren daarop is het stukje voor stukje beter gegaan met de vlinder en zijn er zelfs meerdere plekken bekend in Zuid-Limburg. Tevens is de soort in 2013 ook gevestigd in Noord-Brabant (De Vlinderstichting, z.d.).

Een weekje later ben ik naar de duinen afgereisd om een andere parel te ontmoeten: de duinparelmoervlinder. Bestemming was deze keer het Noord-Hollands Duinreservaat waar deze vlinder volop vliegt. Al vroeg op de dag had ik de trein richting Castricum gepakt waar ik vervolgens op het station wederom een OV-fiets kon bemachtigen. De dag begon helaas niet zonnig. Het was grauw met aardig wat bewolking maar wel een aangename temperatuur. Eenmaal onderweg richting het duingebied werd de dag nóg wat grauwer. Dit keer lag het niet aan het weer maar aan mezelf. Terwijl ik al fietsend even op mijn mobiel kijk voor de route, zie ik ineens in mijn ooghoek een politieauto stoppen. Op dat moment voelde ik de bui al hangen. Een agent stapte uit de auto en wilde mijn gegevens noteren om vervolgens een boete van 100 euro te geven voor het fietsen met een mobiel in de handen. Ik kon wel door de grond zakken, zo stom en dom tegelijkertijd. De agent was overigens wel erg vriendelijk en coulant voor het niet geven van een extra boete want ik had zoals altijd mijn legitimatie niet bij me. Hij zag dit door de vingers en had hem daarvoor bedankt. Weer twee lesjes geleerd, zo kun je het ook zien. Na dit ongelukkige voorval heb ik mijn reis voortgezet en kwam ik na ongeveer een halfuurtje aan in het gebied.

De voedselplant van de duinparelmoervlinder is slangenkruid. Een algemeen plantje dat hier in dit soort gebieden massaal groeit met zijn blauw/paarse bloemen. Ik wist dus van tevoren dat ik vooral hier op moest gaan letten want hier drinkt de vlinder graag de nectar van. Het duurde niet heel lang of ik had de eerste al te pakken pal langs het fietspad. Naast ook wat zeldzame plantjes gezien te hebben reed ik verder de duinen in. Tijdens het fietsen tuurde ik naar slangenkruid, waardoor ik weinig kon genieten van het omliggende duinlandschap. Met de camera om mijn nek ben ik op meerdere plekken langs het fietspad gestopt om te posten bij begroeiing met slangenkruid. Op een gegeven moment vloog er een exemplaar heel druk heen en weer maar helaas bleef deze niet mooi zitten voor een foto net als in het begin van mijn avontuur. Onderweg heb ik denk ik wel in totaal een stuk of zeven tot tien exemplaren gezien. Dat aantal werd minder toen ik richting Egmond aan Zee reed, ook omdat ik bepaalde plekken tegenkwam waar geen slangenkruid groeide. Toen besloot ik maar weer terug te rijden naar de plek waar ik de meeste exemplaren bij elkaar gezien had. Onderweg hiernaartoe viel mijn oog op de waardplant van de parel van de duinen: het duinviooltje. De vlinder legt de eitjes afzonderlijk af op afgestorven planten in de nabijheid van duinviooltje waarna de rupsen zich hier kunnen ontwikkelen tot pop. In het binnenland wordt vooral het hondsviooltje gebruikt. Eenmaal aangekomen op de plek waar ik ze eerder veel zag vliegen, wachtte ik tot er eentje mooi ging zitten. En ja hoor, er ging een vlinder met de vleugels ingeklapt zitten op slangenkruid. Camera aan en rustig gaan knielen om een mooi plaatje te schieten.

Na het nemen van een goede foto was ik erg tevreden en besloot ik uiteindelijk nog even naar het strand te lopen. Hier en daar nog wat typische duinsoorten gezien en ingevoerd en daarna vond ik het wel weer mooi om te gaan. Het was al aardig laat in de middag en ik moest immers nog ander halfuur met de trein terug. De dag begon waardeloos, maar uiteindelijk heeft het pareltje van de duinen nog alles goed gemaakt.

De duinparelmoervlinder is een zeldzame dagvlinder die alléén in de Noord-Hollandse duinen voorkomt en de Waddeneilanden. Vroeger kwam de soort ook nog in het binnenland voor onder andere op de Hoge Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. Daar is de soort nu volledig verdwenen. Een grote bedreiging is de vergrassing ten gevolge van de grootschalige verzuring, ook in de duinen is dit een bedreiging. De soort is namelijk gebaat bij grote, open ruimte met een divers vegetatieaanbod (De Vlinderstichting, z.d.).

Meer verhalen?