Sinds het voorjaar heb ik een bijbaan als ecologische veldmedewerker. Dit houdt in dat ik s’ nachts op zoek ga naar vleermuizen. Nu hoor ik de meeste mensen al denken: waarom ga je op zoek naar vleermuizen? Dat is als volgt ontstaan: alle vleermuizen in Nederland zijn wettelijk beschermd. Mocht er een groot bouwproject of iets dergelijks zijn, moet er dus gekeken worden of er geen beschermde diersoorten aanwezig zijn. Het zoeken naar de beschermde vleermuizen is mijn bijbaan.
Enfin, genoeg over mijn bijbaan. Door dit werk ben ik vleermuizen steeds meer gaan waarderen en bewonderen. Helaas heeft de vleermuis een slecht imago. Veel mensen denken dat ze je aanvallen of dat ze ziektes overbrengen. De vleermuizen in Nederland dragen zelden ziektes over op de mens. Wat helemaal een fabel is, is dat ze bewust in je haren vliegen en vast komen te zitten. Door de echolocatie kan een vleermuis heel precies vliegen in de nacht, dus een harige landing is zo goed als onmogelijk.
Dankzij deze echolocatie kun je ze goed herkennen. Je kan hieraan afleiden om welke soort vleermuis het gaat. Ik heb hiervoor een ‘batdetector’ in bruikleen van mijn werkgever. Dit apparaat zet de echolocatie om in klanken die voor ons als mens te horen zijn.
Met mijn batdector en camera ben ik s’ nachts naar het Turkaa gefietst. Dit is een visvijver bij mij in de buurt. Daar heb ik al vele soorten vleermuizen waargenomen, waaronder de Laatvlieger, Ruige dwergvleermuis, Rosse vleermuis, Watervleermuis en de Gewone Dwergvleermuis. Laatstgenoemde is de meestvoorkomende soort in ons land.
Ik zette mijn fiets in het fietsenrek en liep met mijn batdector in mijn hand te zoeken naar een vleermuis, waarvan ik zijn vliegpatroon kon inschatten. Na een kleine tien minuten had ik mijn onderwerp gevonden voor de foto. Het waren twee Gewone dwergvleermuizen die aan het foerageren waren én druk bezig waren met de balts (Dit bespreek ik later in dit verhaal).
Deze twee vleermuizen bleven ongeveer op dezelfde plek heen en weer vliegen. Dit was perfect om een poging te wagen om ze te fotograferen. Ik pakte mijn camera uit mijn tas en begon met het bouwen van mijn opstelling. Deze opstelling bestaat uit mijn camera met groothoeklens, flitser met een diffuser erop en een statief. Ik zette mijn flitser op de minst felle stand om te kijken of de vleermuizen er geen last van hadden. Na een paar keer flitsen bleven ze op dezelfde manier vliegen. Telkens zette ik het flitslicht iets feller tot ik uiteindelijk genoeg licht had. Uiteraard lette ik er wel op dat deze vleermuizen hun normale gedrag bleven vertonen. Qua instellingen was ik een beetje aan het uitproberen. Ik heb een hoge ISO- waarde gebruikt en een klein diafragma. De sluitertijd heb ik op 1/100 s gehouden, omdat ik alleen flitslicht gebruik en je met de sluitertijd alleen de achtergrond verlicht.
Na een paar uur te hebben gefotografeerd lukte het me niet om de vleermuizen goed op de foto te krijgen. Het uiteindelijke resultaat is te zien hieronder.
©Bastiaan van Gemert
Op het internet had ik allerlei tips gelezen om ze te fotograferen, maar hiervoor heb je allerlei ‘Infrarood Triggers’ nodig die ik niet bezit. Als iemand nog een goeie tip heeft om vleermuizen te fotograferen hoor ik het graag!
Ik kom nu nog even terug op het verhaal over de balts van de vleermuizen. Wat ik zelf erg bijzonder vind aan vleermuizen is dat ze paren voordat ze in winterslaap gaan. De vrouwtjes hebben een mechanisme ontwikkeld waardoor ze de zaadcellen maandenlang kunnen opslaan. Dit betekent dat ze pas het volgende voorjaar ná hun winterslaap zwanger worden.
Dit verhaal wil ik afsluiten met de reden waarom vleermuizen beschermd zijn. Veel vleermuizen, zoals de gewone dwergvleermuis, zijn erg afhankelijk geworden van de mens. Als voorbeeld gebruik ik de gewone dwergvleermuis. In de winter overwinteren ze solitair of in grote groepen in een gebouw. Dit kan in de spouwmuur van een huis of onder het dak. In het voorjaar heb je twee typen verblijven: een verblijf waar vooral een mannetje in woont (zomerverblijf) en een kraamkolonie. Misschien had je dit niet verwacht, maar een vleermuis is een zoogdier. In een kraamkolonie wonen daarom vrouwtjes met hun jongen om ze daar te zogen. In een kraamverblijf zitten dan 50 tot 100 dieren en in uiterste gevallen kan dit oplopen tot 250 dieren. Er zijn nog twee verblijfplaatsen niet genoemd, namelijk het paarverblijfplaats en de doorgangsverblijfplaats. De paarverblijfplaats wordt gebruikt voor de paring en de doorgangsverblijfplaats als tijdelijke tussenstop als de vleermuizen aan het migreren zijn. Het kan zomaar zijn dat er vleermuizen in jouw huis wonen, maar over het algemeen hoor, ruik en zie je ze niet.
Doordat wij als mens onze gebouwen steeds beter isoleren, kan een vleermuis niet meer naar binnen. Ze kunnen daardoor hun levenscyclus niet meer voltooien. De achteruitgang van het aantal insecten is ook een grote bedreiging voor de vleermuis. Een vleermuis kan in één nacht tot wel 3000 insecten vangen! Ze zorgen ervoor dat jij dus minder muggen op je slaapkamer heb in de zomer.
Zodra ik heb uitgevonden hoe je vleermuizen goed op de foto krijgt, komt er een deel twee van dit verhaal.
Geschreven door: Bastiaan van Gemert
Bastiaan van Gemert is een enthousiaste jongen die van kinds af aan al natuurfotograaf wilde worden. Hij vindt het daarom ook erg leuk om zijn verhalen en foto’s met iedereen te delen. Met zijn beelden en verhalen wil hij laten zien hoe bijzonder en mooi de natuur is.
